"Dzieci mają wręcz cudowną moc,
aby zmieniać się we wszystko,
w co tylko zapragną."
Jean Cocteau
Gimnastyka buzi i języka – zabawy i ćwiczenia logopedyczne
U większości dzieci z wadą wymowy występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych (języka, warg, podniebienia miękkiego, policzków). Przyczyną wady wymowy są również nieprawidłowości w budowie anatomicznej narządów mowy, np. zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, przerośnięty język, rozszczep wargi itp. Przyczyną bywają także, szczególnie u dzieci młodszych, nieprawidłowe nawyki związane z połykaniem lub oddychaniem. W tych wszystkich przypadkach konieczne są ćwiczenia motoryki narządów mowy. Większość ćwiczeń wymaga wielokrotnego powtarzania, więc konieczne jest stosowanie metod zabawowych podczas ćwiczeń.
Wybrane zabawy i ćwiczenia logopedyczne:
- Wołamy głośno - otwieramy szeroko buzię i głośno wołamy ,,aaaa, oooo, eeeee’’.
- Wskazówki zegara - nasz język to wskazówki zegara, otwieramy buzię i poruszamy językiem jak zegar; od prawego do lewego kącika ust.
- Szczoteczka do zębów - a teraz nasz język to szczotka do zębów. Czyścimy zęby, najpierw dokładnie te na górze, a później te na dole.
- Farby - nasz język to zaczarowany pędzel, najpierw malujemy ściany, czyli policzki, na koniec malujemy sufit, czyli podniebienie. A może na suficie zrobimy kropki? Dotykamy czubkiem języka w różnych miejscach.
- Ząbek - czy wiecie, ile macie zębów? Policzymy je razem za pomocą języka. Zaczynamy od góry- buzia szeroko otwarta, dotykamy każdego ząbka po kolei. Teraz czas na zęby na dole.
- Konkurs na najdłuższy język - sprawdźcie, które z Was dotknie językiem nosa : rodzic czy dziecko?
- Góry - nasz język to turysta na szlaku górskim, wysuwamy język z buzi i kierujemy do góry w stronę nosa.
- Wesoło śpiewamy - śpiewanie sylab na różne melodie, poruszając jedynie językiem (nie brodą) przy szeroko otwartych ustach: la, la, la…, lo, lo, lo…, le, le, le…, lu, lu, Lu…, ly, ly, ly…
- Dźwięki - Wymawianie na przemian " a-o" przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej. Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie " iii". Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie " uuu". Naprzemienne wymawianie " i – u".
- Cukierki - Wyobraźcie sobie, że macie w buzi cukierka, cmokajcie z zadowoleniem.
- Ziewamy - Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej
- Chrapanie - na wdechu i wydechu.
- Balonik - Nabieranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte.
- Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk…
- Nadymanie policzków.
- Wciąganie policzków.
- Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
- Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
- Bajka logopedyczna: "Niedźwiadki"
Zapraszamy dzieci do zabawy. Umawiamy się, że będą włączały się do opowiadania w danym momencie i w określony sposób. Bajka w terapii logopedycznej usprawnia narządy mowy dziecka, ale także uwrażliwia na różnorodność świata dźwięków, mobilizuje do myślenia i poprawnej werbalizacji.
Niedźwiadki przygotowują się do snu. Ubierają swoje kolorowe piżamki, są śpiące (dzieci ziewają), nucą sobie kołysankę (śpiewają aaaaaaaaaa). Misiom jest zimno (drżą, wykonując motorek wargami), muszą się ogrzać (chuchają na ręce). Misie przeziębiły się (dzieci kichają, kaszlą)). Mama podaje syrop, który jest słodki i smaczny (dzieci oblizują się ruchem okrężnym wargi; "kląskają" uderzając grzbietem języka o podniebienie). Misie są zadowolone (dzieci mruczą, wymawiając głoskę mmmmmm…) Uśmiechają się. Uśmiechnij się…
Zabawy wskazane są nie tylko tym dzieciom, które korzystają z pomocy logopedy, ale również wszystkim innym. Warto zauważyć, że to trochę niecodzienna zabawa, a dodatkowo spora dawka gimnastyki dla języka.
Wioletta Ryłko
Bibliografia:
1. J.Graban, R.Sprawka.: Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat, Gdańsk 2013
