"Rzeczywistosc to nie to co nas otacza, lecz to co sami budujemy..."
Irvin David Yalom - psychoterapeuta
Rozpoczynamy drugi semestr nauki kolejnego już roku szkolnego, w którym zmagamy się z pandemią. Czas jej trwania to duży sprawdzian i wyzwanie dla nas wszystkich: rodziców, dzieci, nauczycieli, pracowników obsługi oświaty. Myślę, że warto pochylić się nad tym jak i gdzie w tej trudnej rzeczywistości szukać rozwiązań dla budowania pozytywnej, lepszej strony każdego dnia. Tegoroczna propozycja szkoły w tym obszarze dla dzieci obejmowała zajęcia socjoterapeutyczne. Po łacinie "socius" znaczy towarzysz, sojusznik. Zajęcia te zakładały udział grupy dzieci, w wypracowywaniu dobrych wzorców zachowania, rozwijających relacje i umiejętności społeczne. Socjoterapia jest jednym ze sposobów łagodzenia lub eliminowania negatywnych norm lub obyczajów w zachowaniach społecznych. Ma stanowić źródło nowych wzorców, nowych zachowań korygujących te wcześniejsze, zazwyczaj dysfunkcyjne. Mogą w niej uczestniczyć wszystkie dzieci ponieważ ma bardzo uniwersalny charakter. Grupą docelową są zaś ci uczniowie, którzy wymagają pomocy dorosłych. W tym roku szkolnym ta forma zajęć zakładała model autorskiego programu socjoterapeutycznego pod tytułem "Moja nowa droga życia" jako forma łączenia zajęć karate i samoobrony i socjoterapii.
Spodziewam się, że może pojawić się pytanie. Karate w szkole? Dla dzieci? Co to jest karate? Warto też wyjaśnić udział sztuki karate w socjoterapii. Przytoczę słowa łódzkiego lekarza, karateki i publicysty Jerzego Miłkowskiego "Karate, sztuka walki wręcz, jest rodzajem aktywności fizycznej, który dostępny jest niemalże dla wszystkich grup wiekowych - od wczesnego dzieciństwa do późnej starości. Kształci ciało symetrycznie i bardzo wszechstronnie z naciskiem na takie cechy sprawności fizycznej jak gibkość i koordynacja ruchowa, dynamika i precyzja ruchu. Pierwsza faza treningu uczy zaufania do własnego ciała, pomaga odkryć ukryte możliwości. Druga faza treningu pozwala ujawnić związek między dostosowaniem ciała do wymagań woli z poczuciem szacunku dla siebie, swoistym dowartościowaniem osobowości. Trzecia faza treningu zwraca uwagę na fakt, że opanowanie harmonii ruchu ma bezpośredni, tonizujący wpływ na psychikę. Czwarta, najbardziej zaawansowana faza treningu, wiąże się z dwoma dobrodziejstwami. Po pierwsze – świadomość nadzwyczajnej przewagi w walce z przypadkowym napastnikiem, nawet uzbrojonym, w znacznej mierze wyzwala człowieka od lęku, a w konsekwencji i od agresji. Po drugie głębokie zaangażowanie w trening – charakterystyczne dla doświadczonych karateków, pozwala spojrzeć z pewnego dystansu na problemy dnia codziennego i na swoje życie – odróżnić sprawy drugorzędne od zasadniczych treści, skłania do pogłębionej refleksji" (Miłkowski,1988).
Mówi się o karate że "jest labiryntem mało zbadanym". I jak namawiał mistrz Higaonna "..idźcie starą, dobrze znaną drogą bo zgubicie skarby w karate ukryte, pojawiające się i znikające jak fatamorgana" (Sikorski, Tokarski, 1988). A stara, dobrze znana droga, to droga bezkompromisowego wysiłku i pracy, dlatego ta sztuka ruchu proponuje treningi bogate w treści wychowawcze, terapeutyczne, być może dla niektórych także ciężkie pod względem fizycznym, ale skłaniające do podnoszenia sobie coraz wyżej poprzeczki.
Trener dba to by, po treningu powiedzieć do swoich podopiecznych słowa, które będą wzmacniały ich filary poczucia własnej wartości , by jednocześnie każdy z nich miał świadomość, iż to własne decyzje zmieniają jego życie. Profesor Ronald Habersetzer, wykładowca i trener karate, był wierny maksymie ojca nowoczesnego karate Gichina Funakoshiego, który wyznawał zasadę iż "ostatecznym celem karate nie jest rywalizacja ani zwycięstwo w walce, lecz perfekcja i charakter ćwiczącego". Twierdził także iż "wielkimi wartościami karate jest rozwaga i pokora"(Funakoshi, 2002). Prowadzenie zajęć metodą "starej, dobrze znanej drogi" było także pielęgnowaniem starojapońskiej drogi poszanowania uniwersalnych zasad etycznych i moralnych, nauki szacunku dla osób starszych, tolerancji dla myślących inaczej , mających odmienne zdanie, a nawet przeciwników w każdym tego słowa znaczeniu. To tutaj właśnie karate znacząco koresponduje z socjoterapią. Bowiem dotyka tych samych wartości, zasad i norm. Grupa karate może stanowić dla jej członków grupę wsparcia,a nawet grupę terapeutyczną , wobec niepodważalnego istnienia pierwiastka duchowości i głębokich treści wychowawczych w zajęciach tej sztuki. Podczas treningu, jego uczestnicy wykonują wspólnie ciężką pracę doskonalenia poszczególnych ruchów swego ciała, mając jednak na uwadze, iż tak naprawdę pracują nad tym, by stawać się coraz lepszymi ludźmi.
Nasi uczniowie zostali zaproszeni na zajęcia w dwóch grupach – klas młodszych i klas starszych. Łącznie 20 osób. Zajęcia obywały się w szkole raz w tygodniu. W grupie młodszej znaczącą część zajęć stanowiły gry i zabawy ruchowe. Po wprowadzeniu nauczenia zdalnego również i te zajęcia odbywały się zdalnie, tym razem jednak w zmienionej formie. Każdy z uczniów po zakończonym semestrze nauki mógł zdawać egzamin na stopień szkoleniowy w karate. Nie wszyscy mieli taką wolę i jest to wybór ucznia, który należy uszanować.
Najważniejsza w naszych zajęciach była aktywność, przełamywanie lenistwa lub niechęci do ruchu, wdrażanie do pracy nad poczuciem własnej sprawczości i budowanie wiary, że potrafimy coś zrobić i że mamy wpływ na przynajmniej niektóre rzeczy, które nam się w życiu przytrafiają. Bardzo ważna podczas zajęć jest także jest nauka zasad, rytuałów, ceremonii i norm społecznych. Kluczową rolę pełni szacunek dla drugiego człowieka. Podsumowując, przedstawiam listę osób ze Szkoły Podstawowej nr 2 im. Leonida Teligi które mimo pandemii w trybie indywidualnym bądź on line zdały egzamin na stopnie szkoleniowe w karate:
- Oliwia Konojacka klasa 3a
- Oliwia Szynka klasa 3 a
- Dawid Mikolajczyk klasa 5b
- Damian Milej klasa 5b
- Dawid Milej klasa 5b
- Hubert Skotnicki klasa 5b
- Karol Cieplinski klasa 3b treningi w stowarzyszeniu Klub Karate "Tokaido"
- Jakub Zielinski klasa 7b treningi w stowarzyszeniu Klub Karate "Tokaido"
Andrzej Jedrzejewski - psycholog szkolny
Bibliografia :
1.Funakoshi, G.(2002) Karate -Do. Moje zycie. Bydgoszcz,Wydawnictwo Diamond Books.
2.Habersetzer, R.(1994) Karate dla czarnych pasów. Poznan, CIA -Books-SVARO,Ltd.
3.Milkowski, J.(1988) Sztuki i sporty walki dalekiego wschodu. Warszawa, Wydawnictwo Sport i Turystyka
4.Mlynczyk, W.(2006) Socjoterapia. Teoria i praktyka. Bialystok, Wojewódzki Osrodek Animacji i Kultury.
5.Sikorski, W., Tokarski, S.(1988) BUDO. Japonskie Sztuki Walki. Szczecin, Wydawnictwo Glob.