"Dziecko jest cudzoziemcem, nie rozumie języka,
nie zna kierunku ulic, nie zna praw i zwyczajów.
[…] Potrzebny przewodnik, który grzecznie odpowie na pytanie."
Janusz Korczak
Cmokamy, parskamy, dmuchamy - ćwiczenia mięśnia okrężnego ust
Mięsień okrężny ust (m. orbicularis oris) leży w wardze górnej i dolnej. Układa się dokoła szpary ust stanowiąc w efekcie podłoże warg.
Mięsień okrężny ust składa się z dwóch części – wargowej – warga górna oraz brzeżnej – warga dolna. Warga górna oraz dolna mogą pracować niezależnie od siebie.
Mięsień okrężny ust unerwiony jest przez nerw twarzowy (VII). Jego przyczep początkowy znajduje się przy kąciku ust, a końcowy przy skórze wargi. Chcąc określić w skrócie jego funkcję i czynności za jakie odpowiada, należałoby stwierdzić, że mięsień ten zwiera wargi oraz wysuwa je do przodu (gwizdanie, cmokanie, ssanie).
Mięsień okrężny ust jest także aktywowany podczas jedzenia czy picia. Odpowiada za charakterystyczny kształt warg.
Mięsień ten jest dla nas niezmiernie ważny ponieważ bierze udział w czynnościach prymarnych – oddychaniu, jedzeniu, piciu oraz artykulacji.
Konsekwencje nieprawidłowej pracy mięśnia okrężnego:
Jeśli mięsień ten nie pracuje prawidłowo (np. poprzez jego obniżone napięcie), to usta dziecka nie domykają się. Niesie to za sobą szereg konsekwencji, język wówczas opada na dno jamy ustnej i ma nieprawidłową pozycję, a dziecko
zaczyna oddychać ustami. Pojawia się nieprawidłowe pobieranie pokarmów i picie oraz problemy z artykulacją niektórych głosek.
Mięsień okrężny warg nie odpowiada za domknięcie żuchwy, za to odpowiadają inne mięśnie.
Ćwiczenia artykulacyjne wzmacniające mięsień okrężny ust:
- zasysanie karteczek rurką – dziecko przykłada rurkę prostopadle do leżącej na stole małej karteczki, zaciąga powietrze i przenosi karteczkę w inne miejsce,
- ćwiczenia z oporowaniem – dziecko trzyma samymi wargami np. szpatułkę laryngologiczną, ołówek. Zadaniem rodzica (terapeuty) jest wyciągnięcie przedmiotu z ust dziecka, gdy ono musi z całej siły napinać wargi, aby ten przedmiot utrzymać,
- cmokanie,
- parskanie,
- naprzemienne: uśmiech – dzióbek,
- ryjek prosiaczka – wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu. Naśladowanie odgłosów różnych zwierząt,
- bardzo dokładne wymawianie samogłosek (połączenia samogłosek np. i-o, i-o, u-i, u-i).
Ćwiczenia oddechowe, które można stosować dla usprawnienia mięśnia okrężnego ust:
- dmuchanie w słomkę i robienie bąbelków w wodzie, trudniejszym zadaniem jest np. w kisielu,
- rozdmuchiwanie kawałków papieru, papierowych kwiatuszków, bibułkowych kuleczek przygotowanych wcześniej przez dziecko, czegoś sypkiego np. piasku, kaszy,
- robienie baniek mydlanych,
- gra na instrumentach: trąbka, flet, gwizdek,
- zabawy z dmuchajką,
- zdmuchiwanie świeczek,
- dmuchanie na piłeczkę (samochodzik) na zbudowanym torze z klocków, na wiatraczek, na pomponiki różnej wielkości.
Wioletta Ryłko - logopeda
Bibliografia:
S. Masgutowa, A. Regner, Rozwój mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej, Wydawnictwo Continuo , 2013
A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012